Van proefdieren was het al bekend en nu lijkt het ook bij mensen aangetoond: emotionele mishandeling tijdens de jeugd gaat gepaard met structurele verandering in de hersenen. Psychologen en psychiaters van de Universiteit Leiden, de Vrije Universiteit, de Rijksuniversiteit Groningen en de medische centra van de drie universiteiten publiceerden hier over in Biological Psychiatry.
De onderzoekers namen de samenhang tussen emotioneel misbruik en de structuur van het brein onder de loep. Opvallend resultaat van hun onderzoek was dat volwassenen die aangeven in hun jeugd emotioneel te zijn mishandeld, verkleiningen vertonen in de mediale prefrontale cortex. Dit gebied in het voorste gedeelte van de hersenen is gevoelig voor stress.
Kinderen die emotioneel mishandeld worden door ouders of verzorgers (uitschelden, vernederen, geen genegenheid tonen) hebben op volwassen leeftijd een verhoogd risico op depressies en/of angststoornissen. Of emotionele kindermishandeling ook gevolgen heeft voor de ontwikkeling van het brein was echter nog niet duidelijk. In onderzoek met jonge ratten was dat al wel vaker aangetoond. Wanneer de dieren een aantal uur per dag bij hun moeder worden weggehaald, vertonen ze op volwassen leeftijd onder andere een verkleining in de prefrontale cortex.
Om vast te stellen of emotionele kindermishandeling ook gepaard gaat met veranderingen in het menselijke brein, vergeleken onderzoekers Anne-Laura van Harmelen en Marie-José van Tol anatomische hersenfoto’s van 181 volwassen deelnemers aan de Nederlandse Studie voor Depressie en Angststoornissen (NESDA):
84 mensen die stelden dat ze in hun jeugd emotioneel mishandeld waren
97 mensen die aangaven geen slachtoffer te zijn geweest van (elke vorm van) kindermishandeling
Na vergelijking van de hersenscans bleek de mediale prefrontale cortex van mensen die aangaven in hun jeugd emotioneel mishandeld te zijn gemiddeld 7,2% kleiner dan bij mensen uit de andere groep. Geslacht, en of iemand al dan niet aan een depressie of angststoornis leed, maakte daarbij geen verschil.
De resultaten suggereren een verband tussen emotionele kindermishandeling en een verkleining van de mediale prefrontale cortex. Dit deel van de hersenen speelt een belangrijke rol in emotioneel gedrag en de manier waarop we omgaan met stress. Een verkleining in dit gebied zou kunnen verklaren waarom volwassenen die in hun jeugd emotioneel mishandeld zijn een verhoogde kans hebben op het ontwikkelen van depressie en/of angststoornissen. Deze bevindingen sluiten aan bij ander onderzoek van dezelfde onderzoekers, dat aantoont dat de gevolgen van emotioneel misbruik minstens zo ernstig zijn als die van de meer zichtbare vormen van kindermishandeling, zoals fysiek of seksueel misbruik.
Deze studie was gebaseerd op herinneringen die de ondervraagden aan hun jeugd hadden en kan dus geen oorzaak-gevolgverbanden leggen. Ze biedt wel aanknopingspunten voor nieuw onderzoek. In het gezamenlijke Leidse universitaire onderzoeksprofileringsgebied Health, prevention and the human life cycle van de faculteiten Geneeskunde en Sociale Wetenschappen gaan onderzoekers zich verder bezighouden met de gevolgen van kindermishandeling. Het Leiden Family Lab (LFL) gaat meerdere generaties van een familie waarin misbruik voorkomt onderzoeken.
Bron: Leiden Universiteit.