Go to Top

Het stresshormoon cortisol en depressie en angst

Plaatje_stress_knijpbalEén van de reacties op stress in het lichaam is verhoging van het stresshormoon cortisol. Cortisol zorgt er onder andere voor dat je bloedsuiker omhoog gaat zodat er extra energie is om te kunnen reageren. Ook schakelt het tijdelijk andere (op dat moment minder belangrijke) functies uit, zoals eten, slapen en voortplanting. Deze gevolgen van cortisol lijken op sommige symptomen van depressie, zoals een verminderde eetlust, slaapproblemen en libidoverlies. Een tijdelijke verhoging van het cortisol-niveau is gunstig maar een langdurige verhoging kan nadelige gevolgen hebben voor onder andere de hersenen, het hart en de bloedvaten. Voor het begrip van het ontstaan en beloop van depressie is het daarom van belang om te weten wat de rol van cortisol is bij depressie en wat de relatie precies tussen deze twee is.

In NESDA is cortisol gemeten in het speeksel die in 7 buisjes thuis op verschillende momenten gedurende 2 dagen door de deelnemers is verzameld. Hiermee werden de ochtendcurve (wanneer cortisol normaal het hoogste is), avondwaardes (normaal laag) en de dexamethason suppressie test gemeten. Deze laatste test is een test om te zien of het feedback-systeem van cortisol normaal functioneert. Normaal gesproken wordt na inname van een kleine hoeveelheid dexamethason (wat lijkt op cortisol) het cortisol verlaagd. Dit omdat het lichaam denkt dat het cortisol te hoog wordt. Het werkt dus als een soort correctie. Als dit feedback-systeem minder goed functioneert is het cortisol dat gemeten wordt na de dexamethason-inname niet verlaagd.

Uit de studie kwam naar voren dat personen met een depressie in het verleden en met een huidige depressie een matig verhoogde cortisol ochtendcurve hadden vergeleken met controles. Een van de twee avondwaardes (22.00 uur) was ook verhoogd in de groep met een huidige depressie. De dexamethason suppressie test verschilde niet tussen de groepen.

Ook van mensen met en zonder angststoornis werd het cortisol vergeleken. Mensen met een huidige angststoornis hadden ook weer een iets hogere cortisol ochtendcurve, vooral de mensen met een paniekstoornis of agorafobie (pleinvrees) en samengaande depressieve klachten.

Mensen die een ouder hadden met een diagnose van depressie of angst, bleken een hogere cortisol ochtendcurve hadden dan mensen zonder ouder met depressie of angst. Het lijkt er dus op dat een verhoogde cortisol ochtendcurve mogelijk een biologische kwetsbaarheid weergeeft voor de ontwikkeling van depressie en angststoornissen.

Toen werd gekeken naar het beloop van de depressie over meerdere jaren, bleek dat juist de mensen met lagere cortisol ochtendcurve een hoger risico hebben op een chronisch beloop. Een verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat het blootstelling aan chronische of ernstige stress leidt tot uitputting van het stresssysteem waardoor het minder gevoelig wordt.

Een verhoogde cortisol ochtendcurve lijkt dus te duiden op een al aanwezige kwetsbaarheid voor angst en/of depressie, terwijl een verlaagde ochtendcurve eerder het gevolg lijken te zijn van blootstelling aan hogere stress tijdens het leven.

Voor meer informatie: lees de Nederlandse samenvatting van het proefschrift van Sophie Vreeburg.

wp ecommerce - e-commerce wordpress